Sümerbank’ın Gözdesi Merinos
Kuruluyor
Cumhuriyet’in ilk yıllarında özel sektör, sermaye ve teknoloji
açısından hiç yeterli değildi ve sanayi sektörleri ancak kamu eliyle
oluşturulabiliyordu. Bu yıllarda Sümerbank’ın öncelikleri pamuk ve yünlü dokuma
sektörleri oldu. Sümerbank’ın Bursa’da kurmayı planladığı fabrikanın adı “ince
uzunca yün” anlamına gelen “Merinos” oldu.
Bursa’ya yeni bir çehre kazandıracak olan bu dev tesis için önce
bir senaryo hazırlandı. Avusturalya’dan gelen yapağı önce iplik, sonra da yünlü
kumaşa dönüşecek, ileri aşamada merinos koyunu üretimiyle yapağı da Bursa ve
çevresinde elde edilecekti. Bursa’nın tercih edilmesinin nedenleri başında,
koyun yetiştiriciliği ve bu tür üretimler için ideal olan doğal kaynak
sularıydı.
Gazi Mustafa Kemal Açılışı
Anahtarla Yaptı
Başvekil İsmet İnönü’nün 28 Kasım 1935 tarihinde temelini attığı Merinos
Fabrikası’nın binaları, yüklenici Nuri Demirağ’ın çabaları ile kısa sürede
yükseldi. Deneme üretimleri ve hazırlıkları tamamlandıktan sonra, 1 Şubat
1938’e gelindi…
Mustafa Kemal Atatürk önce Gemlik’te Suni İpek Fabrikası’nı açtı
ve ardından Merinos Fabrikası için Bursa’ya geçti. Ulu Önder Atatürk 17. ve son
kez Bursa’ya gelmişti. Ertesi gün, yani takvimler 2 Şubat 1938’i gösterirken
Gazi Mustafa Kemal Atatürk, bu dev kuruluşu o günün gelenekleri dışında kurdele
kesmek yerine, kapıyı anahtarla açarak hizmete açtı.
Açılış töreni sırasında konuşma yerine şeref defterinin ilk
sayfasına anlamlı cümleler yazan Mustafa Kemal Atatürk, Merinos’un Bursa
bölgesi ve Türkiye için önemli olduğunu belirterek, ülkenin büyük bir
ihtiyacını karşılayacağını vurguladı.
“ Sümerbank Merinos Fabrikası,
çok kıymetli bir eser olarak milli sevinci artıracaktır. Bu eser, yurdun,
özellikle Bursa bölgesinin endüstri gelişmine ve büyük milli ihtiyacın
giderilmesine yardım edecektir. Eserin başarılmasından Ekonomi Bakanlığı’nı
tebrik ederim. Sümerbank direktörlüğüne teşekkür ve fabrikayı gördüğüm gördüğüm
gibi yüksek bilgi, tam düzenli idarede, direktörüne başarı temenni
ederim.” “K. Atatürk”
Küresel iklim tartışmalarının sürdüğü, teknoloji ile birlikte
kirliliğin hızla arttığı, dünya siyasetinin enerji hammadde bölgelerine
kilitlendiği günümüzde, enerji konusu evrensel bir önem kazanmıştır. Bu noktada
“Enerji Tarihi” ana temalı bir müzenin kurulması gerekliliği doğmuştur. Bu
nedenle Merinos Yünlü Dokuma Fabrikası’na ve kuruluşundan 1973 senesine kadar
Bursa’nın bazı bölgelerine elektrik üretimi sağlayan Merinos Elektrik Santrali, 21. Yüzyılın çağdaş müzecilik anlayışına uygun olarak kurgulanarak , Bursa
Merinos Enerji Müzesi’ne dönüştürülmüştür.
Bursa Merinos Enerji Müzesi, Bursa Merinos Yünlü Dokuma
Fabrikası’na elektrik üretimi sağlayan 3200 metrekarelik alana sahip elektrik
santrali binasında 7 Eylül 2012 tarihinde açılmıştır. Müze tasarımı iki temel
noktadan hareket eden bir kurgu ile ortaya çıkmıştır. Bunlardan birincisi
tarihi öneme sahip atıl durumdaki makinelerin orijinal yapısının bozulmadan
korunması, ikincisi ise elektrik santralinin bir müze olarak yaşamasını
sağlayacak olan tasarımsal niteliklerin oluşturulması olmuştur.
Müzede; Elektriğin, medeniyetin gelişimi ve değişimi üzerindeki
etkisinin yansıtılması hedeflenmektedir. Gündelik hayat ve sanayi üretim
gereçleriyle elektrik enerjisi olgusunun önemini vurgulamak, müzenin bir başka
amacı olmuş, sergilenen objeler bu doğrultuda seçilmiştir. Müzede elektrik
santralinin gerçek işlerliğinin yanı sıra Bursa’da elektrik tarihi; Dünya’da, Türkiye’de
ve Bursa’da elektrik tarihi elektrik öncesinde kullanılan aydınlanma araçları
ve elektrik enerjisinin üretim safhaları fotoğraf, animasyon ve canlandırmalar
ile aktarılmaya çalışılmıştır.
Permutit
(Sıcak Su) Bölümü
Elektriğin üretilmesi için suyun saflaştırılması amacıyla
kullanılan on dört su tankının bulunduğu bölümde ses ve ışığın, lazer ve sis
ile birlikte tiyatral gösterimi bu bölümde yapılmaktadır.
Kaynak: Bursa Büyükşehir Belediye Başkanlığı Müzeler Şube Müdürlüğü